Önce İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinin oyalama hamlesi, ardından Yargıtay 3. Ceza Dairesinin AYM kararını tanımadığını ilan ettiği ve AYM üyeleri hakkında suç duyurusunda bulunacağını belirttiği pek orijinal kararı… Milletvekili Can Atalay özelinde ülkede süregelen, ağızda ekşimsi bir tat bırakan AKP hukukunun son örneği yine gündeme bomba etkisiyle girdi.
Ağır Ceza’nın kafasını kuma gömmesi de Yargıtay 3. Ceza Dairesinin AYM’yi tanımama kararı da tartışmasız rezil, saçma kararlar. Dibine kadar hukuksuzluÄŸa yeni de batılmış deÄŸil. Gezi davası da onların yüksek yargı incelemeleri de baÅŸka politik davalar da hep berbat olageldi. Bu hukuksuzluklara, yasa tanımazlıklara karşı sonuna kadar ses çıkarmak ve mücadele etmek zorundayız.
Yine de çuvaldızı rejime saplarken, kendi cephemizi de iÄŸneyle bir yoklamak zorundayız. Aksi durumda körler sağırlar, bir de gözünde Themis’in(1) bantlarından olanlar, birbirlerini ağırlamakla yetinmek zorunda kalır.
AKP’nin Yargı Düzeni
AKP dönemi yargı düzeninin, diÄŸer tüm toplumsal kurumlarla beraber büyük bir çürüme içerisine girdiÄŸi tartışmasız. Fakat bu çürüme, basit hukuk tanımazlık ya da salt irili ufaklı ekonomik çıkarlara dayanan rüşvet vb. bir çürümenin ötesinde. Çürüme her ÅŸeyden önce politik ve kökeni yeni rejimin iktidar merkezi olan Saray’dır.
AYM ya da AİHM kararlarına uyulmaması ile ilk defa da karşılaşmıyoruz. Son yıllarda politik dosyalarda benzer bir eğilimin somutlaştığını ve güçlendiğini görmek mümkün. Bu bakımdan, her ne kadar yasa tanımazlık düzeyi epey yüksek olsa da Yargıtay 3. Ceza Dairesinin dünkü kararı, AKP yargı düzeninin mantıksal sonucu olarak karşımıza geldi.
Bu nedenle de AKP yargısının dünkü kararına karşı verilen tepkilerin hepsi sonuna kadar haklı olmakla birlikte, konuyu Anayasa’nın ilgası ya da darbe gibi, tam da hukuk düzeninin özünde muhafazakâr kavramlarıyla ele almanın sınırlı ve yetersiz olduÄŸunu söylemek gerekiyor.
Burjuva Hukukta Yargı Bağımsızlığı
Burada elbette herhangi bir kararı ya da genel geçer meseleleri tartışmıyoruz. Yine de politik dosyaların, hele ki Gezi direnişi gibi bir toplumsal mücadeleye ilişkin kritik bir mahkeme dosyasının, burjuva hukukun tarihsel ve politik bakımlardan damıtılmış bir biçimi olduğunu düşünerek konuyu burjuva hukuk düzeyinde de ele almak gerekiyor.
Konumuz bakımından vurgulamak istediÄŸimiz nokta, hukuk düzeninin ya da yargı sisteminin tarafsız, eÅŸit, toplumun üstünde ya da sınıfsal ve politik iliÅŸkilerden bağımsız olmadığı. Elbette, burjuva demokrasisi çerçevesinde “yargı bağımsızlığı” gibi bir kavram iÅŸlevsel ve saldırılardan korunması gerekir olmakla birlikte, söz konusu bağımsızlığın ancak, özellikle de yürütme organından ya da onun müdahalelerden bağımsızlık anlamında pratik bir deÄŸeri olabilir (Bu arada ErdoÄŸan’ın tek adam rejimi pratik anlamıyla yargı bağımsızlığını büyük ölçüde yok etti).
Peki, zaten Can Atalay ya da AYM meselesinde tartışma tam da yargının pratik bağımsızlığı değil mi? AKP yargısına yönelik eleştirilerin bu kısmına bir diyeceğimiz yok elbette. Yine de yargının pratik bağımsızlığı için taraftar olmakla hukukun soyut ya da sınıflar üstü bağımsızlığı fikri arasında, bir Rubicon(2) yer almıyor.
EleÅŸtirinin Ötesi Anayasa’ya Bırakılamaz
Can Atalay hakkında AYM’nin hak ihlâli kararı, sosyalizmden esinlenmediÄŸi gibi yüzü sola dönük bir burjuva demokrasisini de sembolize etmiyor doÄŸrusu. “AYM’de bir devrimci bir de gerici kanat var” da denemez. DoÄŸru, AYM bütün kritik kararlarda ucundan hak ihlali verecek düzeyde ikiye bölünmüş durumda. Fakat taraflar, burjuva anayasacılığın ufak bir pergel açısıyla birbirinden ayrışan saÄŸ ve sol kanatları olarak deÄŸerlendirilmelidir (Dikkat! Buradaki sol, genel politik düzlemin solu deÄŸil sadece burjuva anayasanın kendi sınırları içinde bir solu ifade ediyor). Dahası AYM çoÄŸunluÄŸu da baÅŸka bir burjuva düzenin can alıcı gündeminde muhafazakar davranmayı tercih edebilir ya da her zaman AYM’nin bileÅŸimi deÄŸiÅŸebilir.
Can Atalay meselesinde muhalefetin ve özel olarak da milletvekili seçildiÄŸi partisi TÄ°P’in seçimden bu yana en büyük yanılgısı, Atalay’ın haksız tutukluluÄŸunu eleÅŸtirmekle birlikte eleÅŸtirinin ötesini anayasaya, AYM’ye ve burjuva hukuka bırakmak oldu.
Daha seçimin ertesinde kitleleri, yani örneÄŸin Can Atalay’ın seçmenlerini seferber etmek gerekiyordu. Ne var ki bu adım atılmadı. Önce Yargıtay’ın kararı beklendi ve umutlar o karara baÄŸlandı. Sonra aynısı AYM için yapıldı. Hatta, maalesef AYM kararından sonra bile umutlar Ağır Ceza heyetine ve Yargıtay’a tekrar havale edildi. Bu ifadelerimizi ağır bulanlar olacaktır. En iyi ihtimalde, hukuk düzeninin bir yerde çalışmaya baÅŸlayacağı umut edildi diye ara bir formülde sanırım anlaÅŸabiliriz.
Bir diÄŸer itiraz olarak da TÄ°P lideri Erkan BaÅŸ’ın yürüyüşünü ileri sürenler olacaktır. Maalesef bu yürüyüşün de bir fiyasko olduÄŸunu söylemek gerekecek. Kendi başına mesafelerin uzunluÄŸu herhangi anlam ifade etmiyor. Bir tek gün olsun kitleselleÅŸtirilmeyen ve sadece milletvekillerinin toplumsal konumuna (açıkçası yine bir çeÅŸit burjuva hukuk mantığına) havale edilen bir eylem, kitle mücadelelerinin yerini tutamaz.
AKP’nin Burjuva HukuksuzluÄŸuna Karşı Kitle Mücadelesi
Buraya kadar özetlediklerimizden, ceza mahkemesinden Yargıtay’ına kadar AKP yargısının (ve elbette yürütmesinin) hukuksuzluklarına, yasa tanımazlıklarına karşı kitle mücadelelerini gerekli gördüğümüz anlaşılmıştır. Ancak bu meseleyi burjuva hukukunun ve demokrasisinin sığ hukuki kavramlarına sıkıştırmak bizden uzak olmalı.
Elbette kitle mücadeleleri “ol” demekle olmuyor. Her ÅŸey güç iliÅŸkilerine baÄŸlı. Ne var ki kitlelerin mücadeleye yatkınlığını, mücadele motivasyonunu politik hareketler ve daha da özelde bu hareketlerin liderlikleri en azından yönlendiriyor.
Yaklaşımımızı özetlemek için, örnek vererek tamamlayalım. Avukatlara adliyelerde adalet için nöbet çaÄŸrısı yapmak yerine ya da daha iyisi bununla beraber, Can Atalay ve partisine oy vermiÅŸ sol kitle, hatta demokratik haklara saygı duyan tüm toplumsal muhalefet, örneÄŸin adliye önlerine çaÄŸrılmış olsaydı bu çaÄŸrı yankı bulurdu. AKP yargısının dünkü pervasız hamlelerinden sonra hâlâ çözümü adli mekanizmalardan beklemek ya da daha kötüsü toplumu böyle bir beklentiye sıkıştırmak en baÅŸta Can Atalay’dan, sonra tüm diÄŸer demokratik taleplerden vazgeçmek, bütün toplumsal muhalefete birer bardak soÄŸuk su borçlanmak anlamına gelecektir.
Dipnotlar
(1) Themis: Eski Yunan mitolojisinde Adalet Tanrıçası. Modern hukuk kurumlarındaki kullanımında, sözde tarafsızlığı sembolize etmek üzere gözleri baÄŸlı olarak tasvir edilir. Biz, Hukuka Marksist Bakış çalışmamızın logosunda Themis’in göz baÄŸlarını açılmış haliyle tasvir etmiÅŸtik.
(2) Rubicon: Eski Roma’nın Cumhuriyet döneminde orduların silahlı ÅŸekilde geçmesi yasak olan ve ÅŸehrin kapılarına giden yolun baÅŸlangıcındaki bir iç sınır çizgisi olarak Rubicon nehri. Nehri geçerek İç SavaÅŸ’ı baÅŸlatan adım olarak Caesar’a atıfla “Rubicon’u geçmek” olarak kullanımıyla bilinir.
