Suriye’de Son Durum, Yeni Operasyon ve Olasılıklar – Gökçe Şentürk
AKP siyasi ve ekonomik krizlere açık, bir ayağı çukurda rejimini hayatta tutmak için olağanüstülüklere ihtiyaç duyuyor. Şimdi sıra yeni bir Suriye operasyonunda. Rusya ve ABD ile yapılacak görüşmeler öncesinde Çavuşoğlu, Erdoğan ve Akar operasyonun her an başlanabileceği sinyalini verdi durdu. 26 Ekim’de çıkarılan yeni tezkere ile de yapılacak yeni operasyonların yasal kılıfı hazırlanmış oldu. Peki şimdi ne olacak?
Sahadaki Durum
Suriye sahasında uzun süredir tarafların hiçbiri açısından kritik bir değişim yaşanmadı. Bunda İdlib anahtar rol oynuyor. İdlib TSK ve İslamcı grupların kontrolünde olduğu sürece Suriye rejiminin Suriye’nin bütünlüğünü sağlaması mümkün değil. Böylece ABD Irak sınırı ve petrol bölgelerini kontrol edebiliyor. Hem risk almadan oyunda kalma hem de Irak’tan Suriye’ye bağlanacak İran nüfuzunu engelleme görevi YPG’nin fiziksel gücüyle başarılmış oluyor.
AKP İdlip’te Devletleşiyor
AKP Rusya ile yaptığı müzakerelerde cihatçı örgütleri kontrol edecek M-4 karayolunun kuzeyine çekecekti. Ancak böyle olmak yerine Türkiye’nin şu an itibariyle 70’e yakın gözlem noktası cihatçıların kalkanı haline geldi. İdlib’de 30 bin militanı olduğu sanılan Heyet Tahrir El Şam (El Nusra) (HTŞ), El Nusra’dan ayrılanların kurduğu ve El Kaide liderliğine bağlı olduğu iddia edilen Hurras El Din, Türkistan İslam Partisi; kırsal ve Türkiye’nin hakim olduğu diğer bölgelerde ise HTŞ’ye karşı kurulan Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin de içinde yer aldığı ve AKP tarafından kurulan “Suriye Milli Ordusu” (SMO) hakim. SMO Türkiye’nin Fırat’ın doğusunda hakim olduğu bölgede de (Tel Abyad-Resulayn) bulunuyor.
AKP İdlib’de hem askeri varlığını arttırdı, hem cihatçılardan kurduğu SMO’yu dış müdahalelerinin askeri gücü olarak kullanıyor, hem de İdlib’de devletleşiyor; hastaneler, okullar, idari kurumlar oluşturuldu, TL üzerinden ticaret yapılıyor. Dolayısıyla bundan sonra da yapılacak herhangi bir müzakerede AKP İdlib’de kolay kolay geri adım atmayacaktır. Çünkü askeri açılardan güçler dengesinin kendi lehine olduğunu düşünüyor.
AKP iç politikada ihtiyaç duyduğu milliyetçi dalgayı Kürt halkının demokratik kazanımlarını tehlike olarak göstererek sağladı, sağlamaya da çalışacak. Yeni bir operasyonlar ve askeri harcamalar için de ihtiyaç duyduğu meşruiyet buradan sağlanabilir, muhalefet de böylece gayri milli ilan edilir. Fakat İdlib’deki varlığı iç siyaseti dizayn etmekten daha fazlasına tekabül ediyor.
Yeni operasyon için Olasılıklar
Yeni Suriye operasyonu için 4 nokta öne çıkıyor: Fırat’ın batısında Halep’in kuzeyinde yer alan Tel Rıfat ve Menbic ile Fırat’ın doğusunda Ayn İsa ve Tel Temir. Tel Rıfat operasyonu uzun süredir masada. AKP yapmak istediği operasyonda olası hedefler noktasında kuzeydoğuda ABD, kuzey ve batıda ise Rusya’nın onayını gözetmek zorunda. Tel Rıfat’ta yapılacak bir müdahalede ABD’nin bir itirazı olmayacaktır. Zaten AKP’nin İdlib’deki varlığı ABD’nin işine geliyor. Ekim boyunca askeri sevkiyat ve hareketin artmasının ardından Rusya sınırlandırıcı uyarılarda bulunuyor. Bir süredir hava bombardımanı Türkiye sınırına yakın bölgelerde gerçekleşirken Rusya da ilk kez Kamışlı havaalanına Su-35 tipi uçak gönderdi. Aynı zamanda Kobani üzerinden Rusya ile pazarlık yapıldığı operasyon başlamadan Kürtlerin Kobane’yi boşaltması senaryoları da konuşuluyor. Kobani (Ayn el Arab) Türkiye’nin Fırat Kalkanı (Cerablus-El Bab) ile Barış Pınarı (Resulayn-Tel Abyad) operasyonlarında yerleştiği bölgeleri birleştirmek, Kamışlı ile Menbic arasındaki bağlantıyı kesmek açısından da önemli.
AKP seçim sürecine girerken emekçi halkın milliyetçi duygularla geçim derdinden ve yoksulluk öfkesinden uzaklaşması için elinden geleni yapacaktır. Aynı zamanda İdlib üzerinden elde edilen pozisyon bir tarihsel kazanım olarak AKP’nin bütün dış politika hamlelerinde cihatçıları askeri bir güç olarak ihtiyaç duyduğu her yere taşıma ve kullanma anlamında kısa ve uzun vadede kritik öneme sahip. İdlib’in yanına yeni yerler eklemeyi istediği çok açık ve iktidarının altı oyulurken buna nefes gibi ihtiyaç da duyuyor. Ama içerideki zayıflığı aynı zamanda dış politikadaki hamleleri konusunda dengelemek zorunda olduğu emperyalist güçlerce de biliniyor ve muhalefet de tezkere konusunda görüldüğü gibi artık daha özgüvenli.. AKP sınırları olsa da Suriye’de hatırı sayılır bir manevra alanına sahip. Ama bunların hepsi iktidarı elinde tutmayı sürdürdükçe anlamlı. Dolayısıyla Suriye’de ve diğer müdahil olunan bölgelerde atılacak hamlelerin rasyonelliğini belirleyecek şey: AKP’nin iktidara tutunmak için olağanüstülüklere ne oranda ihtiyaç duyduğu olacak.