TSK ve AKP destekli cihatçı grupların Afrin’e yönelik baÅŸlattığı operasyon, 10 Åžubat itibariyle 22. günü geride bıraktı. 10 Åžubat günü Afrin’den gelen 11 asker kaybı ve bir helikopterin düşürülmesi haberleri, Türkiye’de geniÅŸ yankı buldu ve operasyonun baÅŸarısı hakkında ilk defa ciddi kaygıların oluÅŸmasını beraberinde getirdi.Â
Konuyla ilgili daha güvenilir veriler sunan Londra merkezli Suriye Ä°nsan Hakları Gözlemevi’nin verdiÄŸi rakamlara göre operasyonun ilk 22 gününde TSK 33 askerini kaybederken ÖSO’nun kaybı 141, YPG’nin ise 140 oldu. 21’i çocuk 13’ü kadın olmak üzere toplam 74 sivil de operasyonun ilk 3 haftasında canından oldu, onlarcası yaralandı. Kilis ve Reyhanlı’ya atılan roketlerden ötürü de 2’si Suriyeli 7 sivil hayatını kaybetti.
Hava Saldırılarının Belirleyiciliği
YPG Afrin’de hat tutuyor, mevziler kazmış, kritik noktalara mayın döşemiÅŸ, sığınaklar oluÅŸturmuÅŸ, siperler kazmış, tüneller ve gözetleme noktaları yapmış… TSK ve ÖSO’nun karadan ilerleyiÅŸini durdurmak için alınan bu önlemlerin en büyük yıkıcısı şüphe yok ki hava saldırılarıdır. Bu yüzden hava saldırıları Afrin’deki savaşın gidiÅŸatını doÄŸrudan belirlemektedir. 3 Åžubat’ta Ä°dlib’de Rus savaÅŸ uçağının düşürülmesinin sonraki en az 5 gün boyunca Rusya’nın izin vermemesi nedeniyle TSK havadan saldırı yapamadığı için Zeytin Dalı adeta tıkanmıştı, ne var ki son üç gündür Rusya’nın yeniden izin vermesiyle hava saldırıları yeniden baÅŸladı ve YPG’ye karşı ilerlemeler kaydedildi. Operasyonun baÅŸlamasının ilk haftasında da kötü hava ÅŸartları yüzünden hava saldırıları kesilmiÅŸti ve o zaman da ilerleme saÄŸlanamamıştı. Buradan çıkan sonuç, hava operasyonları olmadan Zeytin Dalı’nın fazla yol alamayacağıdır. Bu açıdan 10 Åžubat (cumartesi) günü Afrin’de ATAK tipi saldırı helikopterinin düşürülmesi büyük önem taşıyor. Åžayet düşürülme omuzdan atılan MANPAD füzeleri ile gerçekleÅŸtirildiyse TSK’nın bu tarz kayıpları artarak devam edecektir. Bunun anlamı hava üstünlüğünün ağır darbe almasıdır. DiÄŸer taraftan internetteki görüntülerde oldukça alçak seyrettiÄŸi gözlenen ATAK helikopterinin yerden açılan ateÅŸle düşmesi de olasıdır. Åžayet durum buysa helikopterin düşmesi arızi bir geliÅŸme olarak görülebileceÄŸinden TSK’nın hava üstünlüğünün darbe alması o denli ÅŸiddetli olmayacaktır.
Tanksavar Füzeleri
YPG, Zeytin Dalı birliklerinin tanklar ve zırhlı araçlar eÅŸliÄŸinde ilerlemesini tanksavar füzeleriyle durdurmaya çalışıyor. GeçtiÄŸimiz pazar (4 Åžubat) tanksavar füzesi ile yapılan saldırıda tankın içerisindeki 5 asker ile tankın yanında yürüyen bir baÅŸka asker hayatını kaybetmiÅŸti. Ä°nternete konan birçok videoda tanksavarların aynı ölçüde baÅŸarılı olmadığı gözükse de YPG’nin elindeki bu füzelerle sahada ciddi bir etkinlik kazandığı ortada. Genel kanı YPG’nin, Afrin’de Rus yapımı Konkurs füzeleri kullandığı yönünde. Nasıl temin ettikleri konusundaysa net bir bilgi yok. Bu füzeler, Suriye iç savaşında yaygın olarak kullanılıyor. YPG’nin sosyal medyaya servis ettiÄŸi görüntülerde tanklara saldırı anı verilse de tam olarak hangi sistemin kullanıldığı gösterilmiyor. YPG sözcüsü Nuri Mahmud, söz konusu tanksavar füzeleri için,“ÇoÄŸunu karaborsadan; Ä°dlib, Azez, El Bab ve Cerablus gibi yerlerdeki Türkiye destekli gruplardan alıyoruz.” dese de mesele elbette bundan daha karışık olabilir. Bu füzelerin karaborsa dışında ABD, Suriye ve Ä°ran tarafından YPG’ye verilmiÅŸ olması da gayet olası.
Zeytin Dalı’nın Kapsamı
Bir askeri operasyonun baÅŸarısı için hedef ve kapsamın açık bir ÅŸekilde ortaya konması önemlidir. Peki askeri açıdan Zeytin Dalı neyi hedefliyor? Burası tam belli deÄŸil. AKP cephesinde tam bir fetih havası var. Gaza gelen RTE ve yandaÅŸları Ä°dlib’den Irak sınırına kadar olan alanda hükümranlık iddiasını gündeme getirecek kadar uçabiliyor. DiÄŸer taraftan en azından ABD üzerinde Fırat’ın batısında kalan Münbiç’ten çekilmesi için ciddi ÅŸekilde basınç kurulduÄŸu ortada. Ama bir yandan da baÅŸbakan Binali Yıldırım, Zeytin Dalı operasyonu için 30 km derinlikten bahsediyor ki bu da Afrin ÅŸehir merkezine girilmeyeceÄŸi anlamına geliyor. RTE’nin bir planının olmadığı, baÅŸarıya ya da aksaklıklara göre hareket edileceÄŸi izlenimi en güçlü olanı. KılıçdaroÄŸlu’nun Afrin ÅŸehir merkezine girilmemesi çaÄŸrısı karşısında CumhurbaÅŸkanı sözcüsü Kalın’ın buna askeri uzmanların karar vereceÄŸini söylemesini bu ÅŸekilde okumak gerekir. EÄŸer Afrin’de baÅŸarı gelirse Münbiç ve diÄŸer dosyalar gündeme gelecektir. ABD’nin Afrin’den sonra Münbiç’i de TSK’ye bırakması gayet mümkündür.
Fırat Kalkanı Mukayesesi
Zeytin Dalı Operasyonu’nun aylarca sürmesi kaçınılmazdır. Fırat Kalkanı Harekatı ile Al Bab’ın ele geçirilmesi 6 aydan fazla sürmüştür. IŞİD karşısında TSK toplamda 72, ÖSO ise 600’den fazla kayıp vermiÅŸtir. Al Bab’da operasyonu kolaylaÅŸtıran bazı etkenler bulunmaktadır. Birincisi Al Bab bölgesi düzlüktür, nizami orduların ilerlemesi için uygun bir zemini vardır. Ä°kincisi YPG Afrin’de çok köklü ve yaygın bir halk desteÄŸine sahipken IŞİD Al Bab’da yabancı ve ilhakçı bir güçtür. Üçüncüsü IŞİD YPG’nin sahip olduÄŸu dış destekten mahrumdur, tam anlamıyla kendi başına aynı anda birçok cephede savaÅŸ vermiÅŸtir. YPG ise dolaylı ve doÄŸrudan ÅŸekilde Afrin’de askeri destek alacaktır ve diplomatik olarak da durumun gidiÅŸatına göre kollanacaktır. Dördüncüsü dünya kamuoyu Afrin ÅŸehir merkezinde yoÄŸunlaÅŸacak sivil ölümlerinden ötürü ayaÄŸa kalkacaktır, oysa Al Bab’da onca sivil ölümüne karşın IŞİD yüzünden bütün dünya bu konuda adeta sessizliÄŸe gömülmüştür. IŞİD’in üstünlüğü çok sayıda intihar saldırganı ile bombalı araçlı saldırılar düzenleyebilmesi ve bu sayede ÅŸok baskınlar yapabilmesi, sürpriz unsurunu kullanabilmesi ve düşmana acı kayıplar yaratabilmesi idi ki IŞİD bu yeteneÄŸini Fırat Kalkanı Operasyonu’nda da gösterdi. DiÄŸer taraftan YPG’nin de son derece motive ve ideolojik bir güç olduÄŸunu belirtmek gerekir.
Şehir Savaşı
Zeytin Dalı Operasyonu da daha aylarca sürecektir dedik. Çatışmaların uzaması ile askerler ve cihatçılarda moral ve fiziksel açılardan yorulma ve yıpranmanın yaÅŸanması kaçınılmazdır. DiÄŸer taraftan engebeli bir coÄŸrafyası olan Afrin’de TSK ve ÖSO ilerlemekte zorlansa da aylarca sürecek operasyon neticesinde ve hava saldırının getirdiÄŸi üstünlükle ciddi ölçüde kayıplar vererek Afrin ÅŸehir merkezine yaklaşılması mümkün görünmektedir. Yukarıda belirttiÄŸimiz gibi Afrin ÅŸehir merkezine taarruz yapılıp yapılmayacağı kesinleÅŸmiÅŸ deÄŸildir. Ne var ki ÅŸehir savaÅŸlarının çok daha kanlı olacağı ortadadır. Bu noktada AKP akıl hocalarının Esad taktiÄŸini gündeme getirmesi yani YPG’lilerin Afrin’den otobüslerle güvenli biçimde ayrılmasının saÄŸlanması olasılığını tartışması boÅŸuna deÄŸildir. Åžehir savaşındaki eldeki kaba tablo ÅŸu ÅŸekildedir: Türkiye’nin Kürt illerinde yaÅŸanan ve hendek savaÅŸları olarak da bilinen kent savaÅŸları aylarca sürmüş, yüzlerce TSK mensubu ve binlerce Kürt genci hayatını kaybetmiÅŸtir. TSK bu ÅŸehirlere aynı anda saldırmayı denememiÅŸtir. YPG Afrin’de kıyas kabul etmeyecek ÅŸekilde güçlü silahlara sahiptir. YPG’liler sayı olarak da çok daha kalabalıktır. DiÄŸer taraftan TSK bu sefer hava saldırılarını da kullanacaktır. Ãœstelik çatışma bölgelerine önden ÖSO’cular sürülmektedir. Kobane’de görüldüğü üzere YPG kent savaşında bir hayli tecrübelidir. DiÄŸer taraftan Kobane’de ABD hava desteÄŸi YPG’ye büyük fayda getirmiÅŸtir. TSK için iÅŸleri zorlaÅŸtıran bir diÄŸer faktör de Afrin’in baÅŸka bir ülkenin toprağı olmasıdır, yani iÅŸin içinde iÅŸleri bir hayli zorlaÅŸtıracak baÅŸka devletler de vardır ve savaÅŸa müdahil olmanın yollarını bulacaklardır. TSK’nın Afrin’de bataklığa saplanmasını isteyecek birden fazla dış güç bu ihtimale yatırım yapacaktır.
Åžam’ın Afrin’deki Rolü
Öteden beri Åžam açısından YPG müzakere edilebilir kuvvet olarak görülmüştü. Ne var ki YPG’nin ABD’ye mutlak ÅŸekilde angaje olması iÅŸin rengini epeyce deÄŸiÅŸtirdi. ABD’nin Esad’a zırnık koklatmaya niyeti olmadığı gibi Suriye’den çıkmak gibi bir planı da olamazdı. Yani Fırat’ın doÄŸusu ve Suriye’nin en büyük enerji kaynakları Esad için hayal olabilirdi. Dahası ABD, Suriye’de YPG sayesinde kalıcı olacaktı. Ä°ÅŸte bu durum Rusya’nın Zeytin Dalı’na yeÅŸil ışık yakmasına sebep oldu. Madem YPG böyle bir rol oynayacaktı, neden RTE’ye izin verilmesindi? ABD-Rusya çeliÅŸkisi RTE’ye muazzam kapılar açtı. Ama Åžam, Ankara’ya asla güvenemeyeceÄŸini, RTE ile ezeli düşman olduklarını, Türkiye’de estirilen Osmanlı rüzgarlarını ve iÅŸgalin kalıcı olmasının arzulandığını bildiÄŸinden Esad TSK’nin Afrin’i kolayca almasına izin vermek istemez. El altından TSK’nın tökezlemesi için ne gerekiyorsa yapılacaktır. YPG’nin Afrin’deki tek ikmal yolu Esad’ın elinde ve Esad bu yolu açık tutuyor; savaşçı, silah ve gıda gibi yaÅŸamsal kaynaklar Esad eliyle Afrin’e giriyor. Meselenin sadece ikmal yolu ile sınırlı olmadığı tanksavar füzeleri gibi önemli silahlar ile istihbaratın YPG’ye Muhaberat eliyle ulaÅŸtırıldığını tahmin edebiliriz.
Tahran’ın Rolü
Åžam’dan bahsederken aynı zamanda Tahran’dan da bahsettiÄŸimizi unutmayalım. Bu ikisinin pozisyonun hemen hemen bütünleÅŸik olduÄŸunu söyleyebiliriz. Tahran en yetkili ağızdan cumhurbaÅŸkanı Ruhani aracılığıyla Zeytin Dalı Operasyonu’nun bitmesini istediÄŸini açıkladı. Bu çok önemli bir sinyaldir. TSK ve cihatçıların askeri zaferler elde etmesi ve Suriye’nin kuzeyinde kendi kurtarılmış bölgelerini yaratmak istemesi Tahran’ı da ciddi ölçüde rahatsız ediyor. TSK’ya baÄŸlı birliklerin Ä°dlib’de Suriye ordusu ve Ä°ran yanlısı milislerin ilerleyiÅŸ güzergahları önünde konumlanışı Tahran’ın önemli endiÅŸe kaynağı durumunda. AKP cephesinden gelen Afrin’den sonra sıranın Ä°dlib’e geleceÄŸi yönündeki açıklamalar da Ä°ran’ın kabul edebileceÄŸi ÅŸeyler deÄŸil. Bu yüzden Ä°ran’ın Åžam ile beraber TSK’nın Afrin’de bataklığa saplanmasını istemesi ve bunun uygun hareketleri yapması gayet doÄŸal. Ä°dlib’de de RTE’nin kurmak istediÄŸi dengeleri bozacak yeni hamleleri devreye sokmak Ä°ran’ın temel önceliÄŸi olmaya devam edecek.
Moskova’nın Rolü
Zeytin Dalı’na izin veren ve bunu mümkün kılan Putin’den baÅŸkası deÄŸil. Rusya açısından iki stratejik NATO müttefikini ayırıp Türkiye’yi yanına çekmek baÅŸlı başına bir baÅŸarı. AKP’nin S-400 savunma sistemleri için milyarlarca doları Putin’e bahÅŸetmesi, nükleer santral ve enerji anlaÅŸmaları da düşünüldüğünde Türkiye’nin Rusya için önemi daha iyi açığa çıkar. DiÄŸer taraftan Putin RTE’ye güvenilmeyeceÄŸini gayet iyi bilir. Rus savaÅŸ uçağının Nusra tarafından düşürülmesinin ardından yaklaşık bir hafta Türk savaÅŸ uçaklarına Suriye’de yasak uygulanması, önemli bir gözdağıdır. Ä°plerin Putin’in elinde olduÄŸunu söylemek abartılı olmaz. Bir daha Ä°dlib’de Rusya’ya karşı bu tarz bir saldırının olması durumunda nelerin olabileceÄŸi makul bir tarzda RTE’ye uygulamalı ÅŸekilde gösterilmiÅŸtir. DiÄŸer taraftan El Nusra’nın Ä°dlib’deki varlığı Putin açısından da kabul edilebilir deÄŸildir. Ne var ki çatışmasızlık bölgeleri kapsamında TSK’ya baÄŸlı birliklerin Ä°blib boyunca yerleÅŸmesi yine Putin’in izniyle olmuÅŸtur. Bu durumun Putin için ne kadar kalıcı ne kadar geçici bir ödün olduÄŸunu zaman gösterecektir.
Cephe Gerisi
SavaÅŸlarda cephe gerisinde yaratılan savaÅŸ motivasyonu en az cephe kadar belirleyicidir. AKP bu konuda müthiÅŸ bir abluka yaratıp savaÅŸa karşı sesleri susturmaya çalışsa da bu konuda elde edeceÄŸi baÅŸarıların bariz bir doÄŸal sınırı var. Bir kere Türkiye’de nüfusun %20 civarı Kürtlerden oluÅŸuyor. YoÄŸun baskılardan ötürü seslerini yükseltemeseler de bu grubun büyük bölümü Afrin için büyük acı duyuyor, baÅŸta AKP olmak üzere savaÅŸ yanlılarına öfkeleniyor. Kürtlerle duygusal kopuÅŸ had safhaya ulaÅŸmış durumda. Bunun dışında sol tabanda operasyona karşı genel bir olumsuzluk havası mevcut. Ayrıca RTE’nin Afrin operasyonunu tek adam rejiminin kökleÅŸmesi için kullandığını düşünen geniÅŸ bir kesim de meseleye şüpheyle yaklaşıyor. SavaÅŸ inisiyatifini alan siyasi iradenin savaÅŸtan zaferle çıkması durumunda büyük politik atılım yaptığı, hezimet durumundaysa siyasi iradenin ağır bedeller ödemek zorunda kaldığı tarihsel bir gerçek. Bu durum yüzünden Afrin Operasyonu’na verilen desteÄŸin göründüğünden daha az olduÄŸunu söyleyebiliriz.
